Het Bijbelboek Leviticus wordt in de Hebreeuwse Bijbel Vayikra genoemd, afgeleid van het eerste woord waarmee het Bijbelboek begint. Vayikra betekent ‘En hij riep’ (afgeleid van het werkwoord kara’ (קָרַא), dat roepen betekent) . Zoals we kunnen lezen in Leviticus 1:1 roept JHWH Mozes om tot hem te spreken vanuit de tabernakel. Rashi (een middeleeuwse Franse Rabbi) legt uit dat Vayikra een term van genegenheid is. ‘Veel van Gods boodschappen in de Torah beginnen met “Hij zei” (Vayomer), “Hij sprak” (Vayedaber), of “Hij beveelde” (Vayetzav). Al deze drie behoren tot de taal van autoriteit. God geeft een bevel die we moeten gehoorzamen. Maar Vayikra (Hij riep) is de taal van uitnodiging, vriendschap, liefde.’
Adam waar ben je?
Deze taal van liefde komen we al tegen in Genesis 3:9 waar JHWH Adam roept: “Waar ben je?”. Ook hier vinden we het Hebreeuwse woord Vayikra. God riep Adam niet vanuit de taal van autoriteit, maar vanuit de taal van de liefde! Het was het verlangen van JHWH om een intieme relatie met de mens aan te gaan. Ondanks dat de mens zich tegen JHWH keerde, bleef JHWH Zijn verlangen najagen om de mens vanuit liefde te blijven benaderen.
Verandering van taal
In de geschiedenis van Abram in Genesis 17:1-8 verschijnt JHWH aan Abram, die dan 99 jaar oud is, om opnieuw het verbond met Abram te bevestigen. Hier krijgt Abram de belofte dat hij vader zal worden van een menigte van volkeren (v.4). Vervolgens wordt de naam van Abram veranderd in Abraham. In de Herziene Statenvertaling staat er: ‘U zult niet meer Abram heten, maar uw naam zal Abraham zijn.’ In de Nieuwe Bijbelvertaling staat ongeveer hetzelfde. Maar vanuit de grondtekst staat er letterlijk: ‘U zult niet meer met u naam Abram geroepen worden (Yiqqare), maar u naam zal Abraham zijn.’ Het Hebreeuwse woord staat hier in de Niphal, en is een passieve werkwoordsvorm. Voorheen sprak (Vayomer) JHWH met Abram vanuit de taal van autoriteit, maar hier bij de naamsverandering roept JHWH Abraham vanuit de taal van de liefde.
Liefde vs wet
Ook hier in Leviticus roept JHWH het volk van Israël vanuit de taal van Zijn liefde om dichterbij Hem te komen, om deel te nemen in Zijn heiligheid, om op deze manier vertegenwoordigers (tussenpersonen) te worden van zijn Aanwezigheid (Zijn Heerlijkheid, Sjechina) in de wereld. Maar zoals een ieder weet heeft liefde grenzen. Zonder grenzen ontstaat er namelijk losbandigheid, dat niets meer te maken heeft met liefde. Het boek Vayikra (Leviticus) gaat dan ook over waarom liefde grenzen (wetten) nodig heeft en visa versa (wetten hebben liefde nodig).
Een nieuw gebod?
Toen JHWH besloot om in Zijn Zoon de wereld te redden vanuit liefde (Johannes 3:16), was en is deze liefde voor iedereen toegankelijk geworden. Niemand uitgezonderd. Maar ook in het Nieuwe Testament wordt duidelijk aangeven dat deze Liefde grenzen nodig heeft: ‘Als u Mij (Jezus) liefhebt, neem dan mijn geboden in acht.’(Johannes 14:15), ‘Wie Mijn geboden heeft en die in acht neemt, die is het die Mij liefheeft, en wie Mij liefheeft, hem zal Mijn Vader liefhebben; en Ik zal hem liefhebben en Mijzelf aan hem openbaren.’ (Johannes 14:21) Wanneer we in Johannes verder lezen dan zullen we ontdekken dat de kern van de geboden waar Jezus het over heeft, het gebod is om elkaar lief te hebben (Johannes 15:12,17). En zoals ik in de inleiding (vorige artikel) van het boek Leviticus heb aangegeven, is dit precies de kern van het Judaïsme; ‘Heb je naaste lief, als jezelf’. Het vers dat we in Leviticus 19:14 kunnen vinden.
Niets nieuws onder de zon
Met andere woorden, al in het Oude Testament, in het middelste boek van de Torah, roept (vayikra) God vanuit Liefde naar de mens, om hem te onderwijzen in de Liefde van God. Dit is precies wat we ontdekken wanneer we de evangeliën lezen. En zoals prediker 1:9 zegt: ‘Er is niets nieuws onder de zon.’ De God van het Oude Testament is dezelfde als in het Nieuwe Testament: Het is JHWH, de God van Israël, die de mens roept (vayikra) vanuit de taal van Zijn liefde. JHWH was en is en blijft Dezelfde tot in eeuwigheid. (Het boek ‘Leviticus: The Book of Holiness (Covenant& Conversation’ van Jonathan Sacks, is een leidraad voor de artikelen die ik hier schrijf over het Bijbelboek Leviticus)
